Maymun Çiçeği ile İlgili Sık Sorulan Sorular
Sağlık Bakanlığı, toplumun maymun çiçeği hakkında en çok merak ettiği konuları belirleyerek ‘sık sorulan sorular’ listesi oluşturmuştur. Bu 11 soru, maymun çiçeği rehberine göre detaylı bir şekilde yanıtlanmıştır. İçerik, Sağlık Bakanlığı’nın sosyal medya hesaplarından da paylaşılmıştır. İşte sorular ve yanıtları:
1) Maymun çiçeği nedir?
Maymun çiçeği, insanlara hayvanlardan bulaşabilen viral bir hastalıktır. Klinik olarak daha hafif seyretmesine rağmen, belirtileri geçmişte çiçek hastalığında görülen semptomlara benzerlik gösterebilir. Nadir durumlarda ölümcül sonuçlar doğurabilen bu zoonoz hastalık, 1980 yılında çiçek hastalığının eradikasyonu ile birlikte daha az görülmeye başlanmıştır. Özellikle Orta ve Batı Afrika’da nadiren de olsa ortaya çıkan bir hastalıktır.
2) Maymun çiçeği için ne zaman test yaptırılmalıdır?
Maymun çiçeği belirtileri gösterdiğini düşünen ya da bu hastalığı taşıyan biriyle yakın temas etmiş olan bireylerin, bir sağlık kuruluşuna başvurarak test yaptırmaları gerekmektedir. Doktorunuz, test yapılması gerektiğine karar verirse, gerekli örnekleri alarak uygun bir laboratuvara gönderecektir.
3) Maymun çiçeği belirtileri nelerdir?
Maymun çiçeği hastalığının başlıca belirtileri arasında:
- Ateş
- Baş ağrısı
- Kas ve sırt ağrıları
- Büyümüş lenf nodları
- Solunum sistemi semptomları (boğaz ağrısı, burun tıkanıklığı veya öksürük)
- Karakteristik cilt döküntüleri
4) Belirtilerim varsa ne yapmalıyım?
Yeni veya açıklanamayan bir cilt döküntüsü ya da maymun çiçeği belirtileri fark ederseniz, derhal bir sağlık kuruluşuna başvurmalısınız. Sağlık kuruluşuna gitmeden önce başkalarıyla yakın temastan (cinsel temas dahil) kaçının. Ayrıca, evcil hayvanlar veya diğer hayvanlarla yakın temastan da uzak durmalısınız. Test sonuçlarınızı beklerken, aynı önlemleri almaya devam edin. Eğer test sonucunuz pozitif çıkarsa, cilt döküntüleriniz tamamen iyileşene kadar izole olmalı ve diğer önlemlere uymalısınız. Ateş, boğaz ağrısı, burun tıkanıklığı veya öksürüğünüz varsa, yalnızca acil durumlar için dışarı çıkmalısınız ve toplu taşıma araçlarını kullanmaktan kaçınmalısınız. İzolasyondan çıkmanız gerektiğinde, cilt döküntülerinizi kapatmalı ve iyi oturan bir maske takmalısınız.
5) Maymun çiçeği nasıl bulaşır?
Maymun çiçeği, cilt döküntüleri, kabuklar veya vücut sıvıları ile doğrudan temas yoluyla bulaşabilir. Uzun süreli yakın temas veya cinsel temas (öpmek, sarılmak veya cinsel ilişki gibi) aracılığıyla da yayılabilmektedir. Maymun çiçeği olan bir kişi, belirtiler başladıktan sonra, cilt döküntüsü tamamen iyileşene kadar başkalarına virüsü bulaştırabilir. Bazı hastalar, belirtiler göstermeden 1 ile 4 gün önce virüsü bulaştırma potansiyeline sahiptir. Ancak, belirti göstermeyen kişilerin virüsü bulaştırdığına dair bir kanıt bulunmamaktadır.
6) Maymun çiçeği cinsel yolla bulaşan bir hastalık mıdır?
Maymun çiçeği, cinsel yolla bulaşabilen bir hastalık olarak tanımlanabilir. Cinsel ilişki, maymun çiçeğinin bulaşma yollarından sadece biridir. Geçmişteki salgınlar, enfekte hayvanlarla ve hayvan ürünleriyle doğrudan temas yoluyla meydana gelmiştir. Ancak, günümüzdeki salgında virüs esas olarak yakın temas yoluyla yayılmaktadır. Cinsel temas sırasında lezyonlarla veya solunum sekresyonları ile yakın temas virüsün bulaşmasına neden olabilir. Bunun yanı sıra, cinsel ilişki olmaksızın maymun çiçeği taşıyan biriyle yakın cilt temasında bulunmak da bulaşma riskini artırmaktadır.
7) Maymun çiçeği nasıl önlenebilir?
Maymun çiçeği olduğundan şüphelenilen bir cilt döküntüsü taşıyan kişilerle yakın temastan kaçınmak, bulaşmayı önlemek için önemlidir. Ayrıca, maymun çiçeği hastasının kullandığı eşya ve malzemelerle temas etmekten de kaçınılmalıdır. Ellerinizi sık sık sabun ve suyla yıkamak veya alkol bazlı bir el antiseptiği kullanmak, hijyen açısından önemlidir. Özellikle yemek yemeden, yüzünüze dokunmadan önce ve tuvaleti kullandıktan sonra el hijyenine dikkat etmelisiniz.
8) Kalabalık etkinliklere gitmek konusunda endişelenmeli miyim?
Maymun çiçeği olan biriyle yakın temas etmek bulaşma riskini artırabilir. İlk bulgular, insanların yakın ve devamlı cilt teması yaşadığı etkinliklerin maymun çiçeği vakalarına yol açtığını göstermektedir. Bir etkinliğe katılmayı düşünüyorsanız, ne kadar yakın ve kişisel cilt teması olacağını göz önünde bulundurmalısınız.
9) Maymun çiçeği için hangi tedaviler mevcuttur?
Maymun çiçeği için özel olarak geliştirilmiş bir tedavi mevcut değildir. Ancak, virüsler arasındaki genetik benzerlikler nedeniyle, çiçek hastalığını tedavi etmek için kullanılan bazı antiviral ilaçlar maymun çiçeği tedavisinde de kullanılabilir. Yine de bu ilaçların etkinliği tam olarak kanıtlanmamıştır.
10) Evcil hayvanıma maymun çiçeği bulaşabilir mi?
Maymun çiçeği, zoonotik bir hastalıktır yani hayvanlar ve insanlar arasında bulaşabilir. Ancak mevcut durumda, evcil hayvanlar için maymun çiçeği bulaşma riski düşük olarak değerlendirilmektedir.
11) Maymun çiçeği su yoluyla havuzdan, sıcak küvetten veya su parkından bulaşabilir mi?
Maymun çiçeğinin havuzdan, sıcak küvetten veya su parkındaki sulardan bulaşabileceğine dair kesin bir bilimsel kanıt yoktur. Ancak virüs, insandan insana yakın temas ve cilt teması ile bulaşabilmektedir. Maymun çiçeği hastasının havlusu, yüzme tahtası, havuz oyuncağı veya giysisi gibi eşyalarının başka bir kişi tarafından kullanılması virüsün bulaşmasına neden olabilir. Su mekanlarında dezenfeksiyon yapılması ve havuzların uygun şekilde klorlanması, bulaşma riskini ortadan kaldırmaktadır.