İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) tarafından sağlanan bilgilere göre, İstanbul’da deprem riski taşıyan yaklaşık 162 bin bina bulunmaktadır. Bu binalardan 79 bininde maliklerin onay vermemesi nedeniyle ücretsiz olarak gerçekleştirilen “hızlı tarama ile bina testi” yapılamamıştır. İBB, 2020 yılından bu yana İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) ile işbirliği içinde yürüttüğü “Pera 2019” yöntemiyle, binalarda bu testleri ücretsiz bir şekilde uygulamaktadır.
Sakinler, https://binatespitiformu.ibb.gov.tr/ adresi üzerinden başvuru yaparak, test ekibinin adreslerine gelmesini talep edebilmektedirler. Testler sırasında, binaların 5 kolonu üzerinde sıva kaldırılarak betonun durumu inceleniyor. Aynı zamanda, röntgen cihazıyla demirlerin sayısı, aralıkları ve yerleri belirleniyor. Bir kolondan “sıyırma” yöntemiyle demirlerin özellikleri ve korozyon durumu ölçülmekte, elde edilen veriler ile binanın genel rölövesi çıkarılarak depreme karşı güvenliği değerlendirilmektedir.
Test sonuçlarına göre, binalar A ve B (düşük risk), C (orta risk), D (yüksek risk) ve E (çok yüksek risk) sınıflarına ayrılmaktadır. D ve E sınıfındaki binalara ise 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun kapsamında detaylı analiz yapılması önerilmektedir.
79 Bin Bina İçin Tarama Yapılamadı
2020 yılından bu yana uygulanan bu projeye, 2000 yılı öncesi yapılmış 10 kata kadar betonarme ve 5 kata kadar yığma binalar öncelikli olarak dahil edilmektedir. Şu ana kadar 162 bin başvuru alınmış ve 114 bin bina ziyaret edilmiştir. Ancak, 79 bin binada maliklerin izinsizliği nedeniyle hızlı tarama gerçekleştirilememiştir. Ekipler, 35 bin binada tarama yaparak, çoğunun 1999 öncesi inşa edildiğini ve yarısının D ve E sınıfında risk taşıdığını belirlemiştir.
10 Binden Fazla Kişi Riskten Korundu
Bu 35 bin binadan 318’inin kendiliğinden çökecek durumda olduğu ve 1238’inin tamamen deprem güvenliğinden yoksun olduğu tespit edilmiştir. Hızlı tarama sonucunda riskli bulunan 293 bina, ya yıkılmış ya da riskli bina olarak tahliye edilmiştir; bu süreçte 3 bin 60 bağımsız birimde yaşayan 10 binden fazla kişi riskten korunmuştur. E sınıfında çok yüksek risk taşıyan 5 bin 381 bina için tahliye, yıkım ve yenileme süreçleri için kira yardım paketleri hazırlanmıştır.
İBB verilerine göre, İstanbul’da 800 bini 2000 yılı öncesinde inşa edilmiş 1 milyon 200 binden fazla bina bulunmaktadır. Bu binaların yenilenmesi, öncelikli hedefler arasında yer almaktadır. Özellikle bu binalardan 200 bininin öncelikli olarak yenilenmesi planlanmaktadır.
Ayrıca, İstanbul genelinde 35 bin 627 tarihi eser bulunmaktadır ve bunların yüzde 10’u metruk ve harabe durumdadır. Kritik ve metruk durumda olan 3 bin 500 yapının 1000’ine Koruma Uygulama ve Denetim Büroları (KUDEB) tarafından belgeleme ve acil müdahale uyarı yazısı verilmiştir.