Sağlık Bakanlığı, toplumun maymun çiçeği hakkında en çok merak ettiği konuları belirleyerek, bu konularla ilgili ‘sık sorulan sorular’ hazırlamıştır. 11 sorudan oluşan bu içerik, maymun çiçeği rehberine dayanarak hazırlanmış ve Bakanlığın sosyal medya hesaplarından paylaşılmıştır. Aşağıda bu sorular ve yanıtları yer almaktadır:
1) Maymun çiçeği nedir?
Maymun çiçeği, insanlara hayvanlardan bulaşabilen viral bir zoonoz hastalıktır. Klinik olarak çiçek hastalığına benzer semptomlar gösterse de genellikle daha hafif seyreder. Nadir durumlarda ölümcül olabilir. 1980 yılında çiçek hastalığının eradikasyonu ilan edildikten sonra çiçek aşısının uygulanmaması, maymun çiçeğinin özellikle Orta ve Batı Afrika’da daha sık görülmesine neden olmuştur.
2) Maymun çiçeği için ne zaman test yaptırılmalıdır?
Maymun çiçeği belirtileri taşıdığını düşünen veya bu hastalığı olan biriyle yakın temas etmiş olan bireylerin, bir sağlık kuruluşuna başvurması ve test yaptırma gerekliliği hakkında bilgi alması önemlidir. Doktorunuz, test yapılması gerektiğine karar verirse, gerekli örnekleri alarak bunları uygun bir laboratuvara gönderecektir.
3) Maymun çiçeği belirtileri nelerdir?
Maymun çiçeği belirtileri genellikle şunlardır:
- Ateş
- Baş ağrısı
- Kas ve sırt ağrıları
- Büyümüş lenf nodları
- Solunum sistemi semptomları (boğaz ağrısı, burun tıkanıklığı veya öksürük)
- Hastalığa özgü karakteristik cilt döküntüleri
4) Belirtilerim varsa ne yapmalıyım?
Yeni veya açıklanamayan bir cilt döküntüsü veya diğer maymun çiçeği belirtilerini fark ederseniz, derhal bir sağlık kuruluşuna başvurmalısınız. Sağlık kuruluşuna başvurana kadar başkalarıyla, özellikle cinsel temastan kaçınmalısınız. Test sonuçlarınızı beklerken, evcil hayvanlar veya diğer hayvanlarla yakın temastan da kaçınmalısınız. Eğer test sonucunuz pozitif çıkarsa, cilt döküntüleriniz tamamen iyileşene kadar kendinizi izole etmeye devam etmelisiniz. Ayrıca ateş, boğaz ağrısı, burun tıkanıklığı veya öksürüğünüz varsa, kendinizi izole etmeye devam edin ve yalnızca acil durumlar için dışarı çıkın. Toplu taşıma araçlarını kullanmamaya özen gösterin. İzolasyondan çıkmanız gerektiğinde, cilt döküntülerinizi kapatın ve iyi oturan bir maske takın.
5) Maymun çiçeği nasıl bulaşır?
Maymun çiçeği, cilt döküntüsü, kabuklar veya vücut sıvılarıyla doğrudan temas yoluyla kişiden kişiye bulaşabilir. Ayrıca, uzun süreli yakın temas veya cinsel temas (öpmek, sarılmak veya cinsel ilişki gibi) sırasında da yayılma riski vardır. Bir kişi, belirtiler başladıktan sonra cilt döküntüsü tamamen iyileşene kadar başkalarına virüsü bulaştırabilir. Bazı hastalar belirtiler başlamadan 1 ile 4 gün önce virüsü bulaştırabilir. Ancak belirti göstermeyen kişilerin virüsü bulaştırdığına dair bir kanıt bulunmamaktadır.
6) Maymun çiçeği cinsel yolla bulaşan bir hastalık mıdır?
Evet, maymun çiçeği cinsel yolla bulaşabilen bir hastalık olarak kabul edilebilir. Cinsel ilişki, maymun çiçeğinin bulaşma yollarından sadece biridir. Geçmişteki salgınlar, enfekte hayvanlarla ve hayvan ürünleriyle doğrudan temasla ortaya çıkmıştır, ancak kişiden kişiye bulaşma oranı sınırlı kalmıştır. Günümüzdeki salgınlarda virüs esas olarak yakın temas yoluyla yayılmaktadır. Cinsel temas sırasında lezyonlarla veya solunum sekresyonlarıyla yakın temas ile bulaşma riski vardır. Ancak cinsel ilişki olmaksızın, maymun çiçeği olan biriyle yakın ve uzun süreli cilt teması da virüsün bulaşmasına neden olabilir.
7) Maymun çiçeği nasıl önlenebilir?
Maymun çiçeği olduğundan şüphelenilen kişilerle yakın cilt temasından kaçınmak en önemli önlemdir. Ayrıca, maymun çiçeği hastalarının kullandığı eşya ve malzemelerle temastan kaçınılmalıdır. Ellerinizi sık sık sabun ve suyla yıkamak veya alkol bazlı bir el antiseptiği kullanmak önemlidir. Özellikle yemek yemeden, yüzünüze dokunmadan önce ve tuvaleti kullandıktan sonra el hijyeni sağlamak gerekmektedir.
8) Kalabalık etkinliklere gitmek konusunda endişelenmeli miyim?
Maymun çiçeği olan biriyle yakın temas veya cilt teması bulaşma riski taşır. İlk bulgular, insanların yakın, devamlı cilt teması yaşadığı etkinliklerin maymun çiçeği vakalarına yol açabileceğini göstermektedir. Eğer bir etkinliğe katılmayı planlıyorsanız, ne kadar yakın, kişisel cilt teması olacağına dikkat etmelisiniz.
9) Maymun çiçeği için hangi tedaviler mevcuttur?
Maymun çiçeği için özel olarak geliştirilmiş bir tedavi bulunmamaktadır. Ancak, virüsler arasındaki genetik benzerlikler dolayısıyla, çiçek hastalığını tedavi etmek için kullanılan antiviral ilaçlar maymun çiçeği tedavisinde de kullanılabilir. Ancak bu ilaçların etkinliği tam olarak kanıtlanmamıştır.
10) Evcil hayvanıma maymun çiçeği bulaşabilir mi?
Maymun çiçeği zoonotik bir hastalık olup hayvanlar ve insanlar arasında bulaşabilir. Ancak günümüzde maymun çiçeği için evcil hayvanların yüksek risk taşımadığı düşünülmektedir.
11) Maymun çiçeği su yoluyla havuzdan, sıcak küvetten veya su parkından bulaşabilir mi?
Maymun çiçeği virüsünün havuzdan, sıcak küvetten veya su parkındaki sulardan bulaşabileceğine dair net bir kanıt bulunmamaktadır. Ancak virüs, insandan insana yakın temas ve cilt teması yoluyla bulaşabilir. Maymun çiçeği hastasının havlusu, yüzme tahtası, havuz oyuncağı veya giysisi gibi eşyalarının başka bir kişi tarafından kullanılmasıyla hastalık bulaşabilir. Eğlence amaçlı su mekanlarında dezenfeksiyon yapılması ve havuzların uygun şekilde klorlanması, maymun çiçeği virüsünün bulaşma riskini önemli ölçüde azaltacaktır.